ଡକ୍ଟର ମନମୋହନ ସିଂ: ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥନିତୀର ବିନ୍ଧାଣୀ

By Jagadananda Pradhan

Editor

(FMNews)-- ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥନୈତିକ ଇତିହାସରେ ଡକ୍ଟର ମନମୋହନ ସିଂଙ୍କ ପରି ଅଳ୍ପ କେତୋଟି ନାମ ସ୍ବର୍ଣ୍ଣାକ୍ଷରରେ ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇ ରହିଛି। ଡକ୍ଟର ମନମୋହନ ସିଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ପତନର ପଥରେ ଥିବା ଭାରତକୁ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ରରୁ ବିଶ୍ୱ ଶକ୍ତିରେ ପରିଣତ କରିଥିବା ବିଶିଷ୍ଟ ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞ-ରାଜନେତା । ସେ ଆଊ କେହି ନୂହଁନ୍ତି । ସେ ହେଊଛନ୍ତି ଦୂରଦୃଷ୍ଟିସମ୍ପନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ବର ଅଧିକାରୀ ଡକ୍ଟରମନ ମୋହନ ସିଂହ ଯିଏ କି ଏକ ଦେଶର ଭାଗ୍ୟକୁ ବଦଳାଇ ଦେଇଥିଲେ ।

1991ରେ ଯେତେବେଳେ ଡକ୍ଟର ମନମୋହନ ସିଂ ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀଭାବେ ଦାୟିତ୍ବଗ୍ରହଣ କଲେ, ସେତେବେଳେ ଭାରତ ଅର୍ଥନୈତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଘୋର ଅନ୍ଧକାର ଭିତତରକୁ ଠେଲି ହୋଇଯାଇଥିଲା। ବୈଦେଶିକ ମୁଦ୍ରା ଭଣ୍ଡାର ମାତ୍ର 1.2 ବିଲିୟନ ଡ଼ଲାରକୁ ହ୍ରାସ ପାଇଥିଲା, ଯାହା କି ଆମଦାନୀ ପାଇଁ ଦୁଇ ସପ୍ତାହ ଯାଇଥାନ୍ତା।ଦେଶ ଡିଫଲ୍ଟର ସ୍ଥିତିରେ ଠିଆ ହୋଇଥିଲା ।ଏଭଳିସଙ୍କଟ ସମୟରେ ଡକ୍ଟରସିଂ ତାଙ୍କର ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ସାହସ ଏବଂ ଦୂରଦୃଷ୍ଟି ସଂପନ୍ନତା କାରଣରୁସେ ଲାଇସେନ୍ସ ରାଜକୁ ଖତମ କରି ଦେଇଥିଲେ, ଯାହାକି ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥନାତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଶୃଙ୍ଖଳିତ କରିଥିଲା।​​ 1995-96 ସୁଦ୍ଧା ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜି ବିନିଯୋଗ 5.3 ବିଲିୟନ ଡ଼ଲାରରେ ପହଞ୍ଚିଥିବାବେଳେ ଜିଡିପି ଅଭିବୃଦ୍ଧି 1.1%ରୁ 7.3% କୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା। ଦେଶର ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧିକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବାକୁ ସିଂଙ୍କ ଦକ୍ଷତା ଉପରେ ତତ୍କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପି ଭି ନରସିଂହ ରାଓଙ୍କର ବହୁତ ବିଶ୍ୱାସ ଥିଲା ଏବଂ ସେ ତାଙ୍କୁ ନିରାଶ ମଧ୍ୟ କରି ନଥିଲେ ।

ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବରେ ସିଂ 2005ରେ ଆରମ୍ଭ କରିଥିବା ମନରେଗା ବା MGNREGA ଦେଶରେ ଗରିବି ହଟାଇବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୋଇଛି। ଏହି ଉଚ୍ଚାଭିଳାଷୀ ଗ୍ରାମୀଣ ନିଯୁକ୍ତି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଯୋଗୁଁ ଦେଶରେ 2023 ସୁଦ୍ଧା 3.7 ବିଲିୟନ କାର୍ଯ୍ୟଦିବସ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରିଛି।ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କଥା ହେଲା ଏହା ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ମହିଳାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ଲାଇଫ୍ ଲାଇନ୍ ରେ ପରିଣତ ହୋଇ ପାରିଛି। ପ୍ରାୟ 55% ମହିଳା ଏଥିରେ ଊପକୃତ ହୋଇଛନ୍ତି।ଗ୍ରାମୀଣ ଦାରିଦ୍ର ଉପରେ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ପ୍ରଭାବ ଗଭୀରଭାବେ ପକାଇଛି।ଫଳତଃ, 2004-05 ମସିହାରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ହାର 41.8% ରୁ 2011-12 ରେ 25.7%କୁ ହ୍ରାସ ପାଇଛି।

ଭାରତର କୃଷକଙ୍କ ଅସୁବିଧାକୁ ବୁଝିପାରି ଡକ୍ଟରସିଂଙ୍କ ସରକାର 2008ରେ 60,000 କୋଟି ଟଙ୍କା କୃଷି ରୁଣ ଛାଡ ଛାଡ କରିବାକୁ ସାହସିକ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥିଲେ। ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି 36 ନିୟୁତ କ୍ଷୁଦ୍ର ଚାଷୀ ଲାଭବାନ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ କୃଷକଙ୍କ ଆତ୍ମହତ୍ୟାକୁ ହ୍ରାସ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲା।

ଭାରତର ଶିଳ୍ପ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ତାଙ୍କର ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ରହିଥିଲା। ସେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଅର୍ଥନୈତିକ ଜୋନ୍ ଗଠନ କରି ଏହାରି ମାଧ୍ୟମରେ ଶିଳ୍ପ ଅଭିବୃଦ୍ଧିର ବାସ୍ତବ ରୂପ ଦେଇଥିଲେ।2005ରେ 19ଟି ଇଣ୍ଡଷ୍ଟିଆଲ ଜୋନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ଯାହା କି ଏବେ270କୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ଏହାଦ୍ବାରା ଦେଶ ବିଦେଶକୁ 10.8 ଲକ୍ଷ କୋଟି ମୂଲ୍ୟର ରପ୍ତାନି କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୋଇ ପାରିଛି ଫଳରେ ଏହା 2.3 ନିୟୁତ ଭାରତୀୟଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନିଯୁକ୍ତି ଯୋଗାଇଛି | ଏହି ଜୋନ୍ ଗୁଡିକ ଏବେ ଶିଳ୍ପ ଉତ୍କର୍ଷର ହବ୍ ପାଲଟିଛି।ଏଥିରେ 60,000 କୋଟିରୁ ଅଧିକ ପୁଞ୍ଜି ବିନିଯୋଗ ହୋଇଛି।

ତାଙ୍କ ଊଦ୍ୟମରେ ଭାରତର ଔଷଧ ଶିଳ୍ପ ମଧ୍ୟ ଏକ ବିଶ୍ୱ ଶକ୍ତି ଶକ୍ତିରେ ପରିଣତ ହୋଇପାରିଥିଲା। ଆଜି ବିଶ୍ବର ପାଞ୍ଚଟି ଜେନେରିକ୍ ଔଷଧ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଭାରତରୁ ଆସିଛି | ଏହି କ୍ଷେତ୍ରର ରପ୍ତାନି 2006-07ରେ 6.23 ବିଲିୟନ ଡ଼ଲାରରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ 2022-23 ମସିହାରେ 24.6 ବିଲିୟନ ଡ଼ଲାରରେ ପହଞ୍ଚିଛି। ଏଥିସହ ଏହି କ୍ଷେତ୍ର 5 ମିଲିୟନରୁ ଅଧିକ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତି ମଧ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି। ଏହି ଅଭିବୃଦ୍ଧି କେବଳ ଭାରତର ଅର୍ଥନୀତିକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିନାହିଁ ବରଂ ଜୀବନ ରକ୍ଷାକାରୀ ଔଷଧକୁ ସାରା ବିଶ୍ୱରେ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଲୋକଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚାଇ ପାରିଛି।

ସେହିଭଳି ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ଡିଜିଟାଲ ସଂଯୋଗ ଆଧୁନିକ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧିର ଦୁଇଟି ସ୍ତମ୍ଭଭାବରେ ସେ ପରିଣତ କରିପାରିଥିଲେ। ଏ ସଂପର୍କରେ ସେ ଅନେକ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥିଲେ। ତାଙ୍କରି ଊଦ୍ୟମରେ ସାତଟି ନୂତନ ଆଇଆଇଟି, ଛଅଟି ଆଇଆଇଏମ୍ ଏବଂ ତିରିଶଟି କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା। ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ସଂଯୋଗ 2014 ରେ 243 ନିୟୁତ ଭାରତୀୟଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲା, ଯାହା 2004 ରେ ମାତ୍ର 20 ନିୟୁତ ଥିଲା। ସେହିଭଳି ଡକ୍ଟର ସିଂଙ୍କ ସମୟରେ ମୋବାଇଲ୍ ବିପ୍ଳବ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା କହିଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେବ ନାହିଁ।2011-12 ବେଳକୁ 900 ମିଲିୟନ ଭାରତୀୟ ଫୋନ୍ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ।ସେହିଭଳି ଆଇଟି ରପ୍ତାନି 12.9 ବିଲିୟନ ଡ଼ଲାରରୁ 87.3 ବିଲିୟନ ଡ଼ଲାରରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲା।

ଡକ୍ଟର ସିଂଙ୍କର ଏକ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ସଫଳତା ହେଉଛି ମିଳିତ ରାଜନୀତିର ତାଙ୍କର ଚମତ୍କାର ପରିଚାଳନା। ୟୁନାଇଟେଡ୍ ପ୍ରଗତିଶୀଳ ଆଲାଇନ୍ସ (ୟୁପିଏ) ର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇ ସେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଥିବା ସମୟରେ 20 ରୁ ଅଧିକ ରାଜନୈତିକ ଦଳର ମେଣ୍ଟ ସରକାରକୁ ସୁରୁଖୁରୁରେ ପରିଚାଳନା କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲେ। ଏକାଧିକ ରାଜନୈ ତିକ ଦଳକୁ ସାଙ୍ଗରେ ନେଇ UPA ସରକାର ସଫଳତାର ସହ 855 ବିଲ୍ ପାରିତ କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲେ।

ସ୍ବର୍ଗତ ସିଂଙ୍କର ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିଚାଳନା ମଧ୍ୟ ପ୍ରମୁଖ ଅର୍ଥନୈତିକ ସୂଚକାଙ୍କରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ସ୍ଥିରତା ଆଣିଥିଲା, ​​ଯାହା ସାଧାରଣ ନାଗରିକଙ୍କୁ ସିଧାସଳଖ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା ​​| ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ମଧ୍ୟରେ ଇନ୍ଧନ ମୂଲ୍ୟ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରହିଥିଲା । 2004 ରୁ 2014 ମଧ୍ୟରେ ପେଟ୍ରୋଲ ମୂଲ୍ୟ ହାରାହାରି 45-50 ଟଙ୍କା ରହିଥିଲା। 2008ର ବିଶ୍ବରେ ତୈଳ ସଙ୍କଟ ସମୟରେ ମଧ୍ୟ ଯେତେବେଳେ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଅଶୋଧିତ ତୈଳ ମୂଲ୍ୟ ବ୍ୟାରେଲ ପିଛା 147 ଡଲାର ଛୁଇଁଥିଲା, ସେତେବେଳେ ତାଙ୍କ ସରକାର ସବସିଡି ପରିଚାଳନା ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ନୀତି ମାଧ୍ୟମରେ ଘରୋଇ ଇନ୍ଧନ ମୂଲ୍ୟ ବଜାୟ ରଖିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ।

ତାଙ୍କ ଶାସନ ସମୟରେ ଭାରତୀୟ ଟଙ୍କାର ମୂଲ୍ୟ ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଥିରତାର ଆଉ ଏକ କାହାଣୀ କହିଥାଏ | ତାଙ୍କର ପ୍ରଥମ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ 2004-2009ରେ ପ୍ରତି ଡଲାର ମୂଲ୍ୟ ହାରାହାରି 43-45 ଟଙ୍କା ମଧ୍ୟରେ ରହିଥିଲା। 2008-09 ର ବିଶ୍ବ ଆର୍ଥିକ ସଙ୍କଟ ସମୟରେ ମଧ୍ୟ ଟଙ୍କା ସ୍ଥିରତା ରହିଥିଲା। ବିଶ୍ବ ଅର୍ଥନୈ ତିକ ଚାପ ସତ୍ତ୍ବେ ତାଙ୍କର ଦ୍ୱିତୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକାଳରେ 2013 ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ମୂଲ୍ୟ ଡଲାର ପିଛା ପ୍ରାୟ 45-54 ଟଙ୍କା ରହିଥିଲା। ମୁଦ୍ରା ମୂଲ୍ୟରେ ଏହି ସ୍ଥିରତା ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବାଣିଜ୍ୟକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବାରେ ଏବଂ ବିଦେଶୀ ପୁଞ୍ଜି ନିବେଶକାରୀଙ୍କ ପାଇଁ ଭାରତର ଆକର୍ଷଣ ବଜାୟ ରଖିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲା। ।

2004-2014 ମଧ୍ୟରେ ଡକ୍ଟର ସିଂ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଥିବା ସମୟରେ ଭାରତ ହାରାହାରି ଜିଡିପି ଅଭିବୃଦ୍ଧି 7.5% ବଜାୟ ରଖି 270 ନିୟୁତ ଲୋକଙ୍କୁ ଦାରିଦ୍ର୍ୟରୁ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲା। ଆଜି ସେହି କାରଣରୁ ଭାରତ ବିଶ୍ବର ପଞ୍ଚମ ବୃହତ୍ତମ ଅର୍ଥନୀତି ଭାବରେ ପରିଣତ ହି ପାରିଛି।

ଭାରତ ଏକ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ମହାଶକ୍ତି ହେବା ଦିଗରେ ଯାତ୍ରା ଜାରି ରଖିଥିବାବେଳେ Dr ସିଂ ପକାଇଥିବା ଅର୍ଥନୈତିକ ଢାଞ୍ଚା ଏବଂ ଅନୁଷ୍ଠାନିକ ଭିତ୍ତିଭୂମି ଏହାର ଅଭିବୃଦ୍ଧି କାହାଣୀର ମୂଳଦୁଆ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରି ଚାଲିଛି।

ମନମୋହନ ସିଂଙ୍କ ଅର୍ଥନୈତିକ ପରିଚାଳନା ମଧ୍ୟ ପ୍ରମୁଖ ଅର୍ଥନୈତିକ ସୂଚକାଙ୍କରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ସ୍ଥିରତା ଆଣିଥିଲା ​​ଯାହା ସାଧାରଣ ନାଗରିକଙ୍କୁ ସିଧାସଳଖ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା ​​| ତାଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ମଧ୍ୟରେ ଇନ୍ଧନ ମୂଲ୍ୟ ସ୍ଥିର ରହିଥିଲା | 2004 ରୁ 2014 ମଧ୍ୟରେ ପେଟ୍ରୋଲ ମୂଲ୍ୟ ହାରାହାରି 45-50 ଟଙ୍କା ରହିଥିଲା। 2008 ର ବିଶ୍ବ ତୈଳ ସଙ୍କଟ ସମୟରେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ସରକାର ସବସିଡି ପରିଚାଳନା ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ନୀତି ମାଧ୍ୟମରେ ଘରୋଇ ଇନ୍ଧନ ମୂଲ୍ୟ ସ୍ଥିର ରଖିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ।